Wereld obesitas dag: Hoe is het om dik te zijn?
4 maart 2024
Op 4 maart is het wereld obesitas dag. Dan wordt er stilgestaan bij een heel complexe uitdaging in onze maatschappij. Een steeds groter deel van de wereldbevolking is (te) dik. Daar maken veel mensen zich ongerust over, omdat overgewicht vaak samengaat met gezondheidsproblemen. Ook veel van onze cliënten hebben te maken met uitdagingen rond hun gewicht. Mensen met overgewicht krijgen daarom vaak het advies om af te vallen, maar afvallen is nog niet zo simpel. Bovendien krijgen dikke mensen vaak te maken met vooroordelen en uitsluiting.
Marloes Joghi-Vlaardingerbroek is begeleider in Hoograven en heeft persoonlijk ervaring met overgewicht. Zij vertelt ons hoe dat voor haar was, welke heftige maatregel zij heeft genomen en hoe haar leven er nu uit ziet. Ze hoopt dat er meer begrip komt voor alle mensen die overgewicht hebben.
Fatshaming
Waarom ze dat zo belangrijk vindt, vertelt Marloes gepassioneerd: ‘Op tv gaat het vaak over dat overgewicht ongezond is, maar een slank iemand kan ook ongezond zijn. We leren zo dat dik zijn lelijk is. Op TV zie je de hele tijd dat dikke mensen alleen maar met eten bezig zijn, dikke mensen zijn grappig en dom. Als je dik bent dan lijkt het alsof iedereen er een mening over mag hebben. Dan wordt er geroepen dat je af moet vallen. Ik werd op straat gewoon walrus genoemd. Ik kreeg ook vaak te horen: “Je hebt wel een leuk koppie” of “voor een dik persoon verzorg je je wel goed” of “Je weet je goed te kleden.” Dat is bedoeld als een compliment, maar zo voelt het niet. Ik heb ook weleens van een bewoner te horen gekregen dat ik in de nachtdienst de hele kast leeg gegeten zou hebben, terwijl dat niet zo was. Het is voor mij moeilijk om dit soort dingen naar boven te halen, want dat heb ik weggestopt.
Ik heb mijn hele leven overgewicht gehad. Iedereen in mijn directe omgeving had overgewicht en onze manier om om te gaan met emoties was: eten. Vanaf mijn 7e ben ik er veel mee gepest en op mijn 14e begonnen we met een medisch traject. Heel jong werd mij al geleerd om te letten op wat ik at, dat heeft er alleen maar voor gezorgd dat eten voor mij een ding was. En in de begeleiding die ik kreeg, heb ik niet geleerd anders om te gaan met emoties, waardoor er eigenlijk niets veranderde.
Niet alle dikke mensen zijn ongezond en niet alle dunne mensen zijn gezond.
Verslaafd en abstinent
Ik zie dit ook bij cliënten. Als iemand verslaafd en abstinent is, dan is het voor mij logisch dat waar hij voorheen dopamine uit middelen haalde, hij dit nu uit eten haalt. Daar is bij collega’s en mede-cliënten niet altijd begrip voor. Overgewicht komt ook vaak door medicatie of ongezonde coping, maar je hebt een goede en stabiele basis nodig om daar iets mee te kunnen doen en dat is bij onze bewoners vaak (nog) niet op orde. Het is ook belangrijk om je bewust te worden van wat stigma en vooroordelen met je doen. Ik heb enorm veel zelfstigma gehad en dat zie ik ook bij de bewoners hier.’
Een intensief traject
Marloes heeft vanaf haar 14e begeleiding gekregen en werd gediagnosticeerd met binge eating, waarbij emotieregulatie een rol speelt. Pas later werd duidelijk dat ze ook ADHD heeft. Na verschillende vormen van begeleiding en pogingen om af te vallen vertelt ze dat ze op haar 28ste een zeer intensief traject in ging. “Ik was heel veel aangekomen van alle stress en het ongelukkig zijn met mijzelf. Ik was 135 kilo en ik merkte echt dat ik daar fysiek last van had. Ik kreeg een relatie waarin ik de kans kreeg om aan mijzelf te werken. Dat gaf me de wil om mijn leven ook echt te veranderen. Ik ben onder begeleiding 20 kg afgevallen. Mijn eetstoornis was in remissie, ik leerde beter omgaan met mijn ADHD en ik werd zwanger. Helaas lukte het me na de geboorte van ons kindje niet meer om in de flow te komen om af te vallen, ondanks dat ik hulp heb gezocht.
Geen andere mogelijkheid
Toen ik 30 was, waren we op vakantie in Portugal. We liepen op het strand en ik was echt al na 5 meter buiten adem. Toen dacht ik: ‘Ik wil dit niet meer!’ Dat mijn moeder overleden was, deels door haar ongezonde leefstijl, speelde bij mij ook mee. Ik wilde niet voor een operatie kiezen. Vooral omdat ik niet wilde dat mensen dan denken dat het de makkelijke weg is, dat is ook wat ik zelf altijd dacht. Maar ik zag ook geen andere mogelijkheid meer dan een maagverkleining te ondergaan. Mijn man heeft me daarbij geholpen en toen ik me eenmaal aangemeld had voor het voortraject ging het allemaal vrij snel.
Na een pittige screening en een intensief voortraject kwam dan eindelijk de operatie. Vooraf krijg je begeleiding van een diëtiste, maar dat was niet altijd even prettig. Er lag vanuit de begeleiding een erg stereotiep beeld op waarom we overgewicht hadden (eigen schuld, dikke bult). Ik kan me ook nog herinneren dat ik een keer de lift nam en dat een medewerker zei: ‘Je kan beter de trap pakken.’ Ik dacht toen: Denk je dat ik dat niet weet en dat ik niet zou willen dat ik dat makkelijk kon doen?
Ik ben na de operatie veel afgevallen. Dat is fijn, maar ook dat brengt weer veel uitdagingen met zich mee. Nieuwe kleding kopen vond ik bijvoorbeeld echt een struggle. Ik moest afscheid nemen van winkels waar ik altijd kwam, ik wist niet meer wat mijn stijl was en had geen idee wat me zou passen. Een lieve collega heeft me meegenomen naar de stad, dat heeft me geholpen. Ik ben haar daar zo dankbaar voor!
Spierkracht behouden
Er zijn ook dingen die ik gemist heb tijdens mijn traject vanuit begeleiding. Dik zijn en afvallen gaat om zoveel meer dan een eetprobleem. Ik heb bijvoorbeeld veel moeten leren over sporten. Vanuit de begeleiding kregen we de basis mee. Ik was alleen niet voorbereid op wat de veranderingen in je lichaam teweegbrengen en hoe je dat moet aanpakken, zo kreeg ik bijvoorbeeld veel rugklachten. Als je zo veel afvalt, gaat dat ook ten koste van je spieren, dus je moet sporten om je kracht en spieren te behouden. Ik kon het me gelukkig veroorloven om met een personal trainer aan de slag te gaan. Hij heeft me tips gegeven en me geleerd hoe ik zo kan sporten dat ik het leuk vind en dat het bij mij past.
Al met al mag ik echt in mijn handjes knijpen dat ik geen lichamelijke complicaties heb gehad van de operatie. Maar mensen zien vaak niet wat er psychisch allemaal bij zo’n proces komt kijken. Ik krijg nu nog opmerkingen als: “stopt het ook nog een keer? Je wordt nu wel heel dun” of als iemand zelf ook veel is afgevallen: “ik heb het op de natuurlijke manier gedaan”. Dit doet wat met mij, want zelfs nu ik slank ben, blijven anderen zich focussen op hoe ik eruit zie. Terwijl ik er continu zelf ook al mee bezig ben. Ik voel altijd sociale druk op eten en drinken. Vlak na mijn operatie ging ik mij verontschuldigen in een restaurant bij de bediening omdat ik mijn eten niet had opgegeten. Ik moet 6 keer per dag eten volgens strikte richtlijnen. Daarnaast eet ik van kleine bordjes met klein bestek waardoor ik gedwongen wordt kleine hapjes te eten. Ook mag ik niet tegelijkertijd iets eten en drinken.
Niet één oplossing voor iedereen
Binnen Lister is er veel aandacht voor leefstijl, super belangrijk, maar we moeten wel in de gaten houden dat gezond zijn op meerdere vlakken zit, niet alleen sporten en gezond eten. En er is niet 1 oplossing die voor iedereen werkt. Mijn operatie was zeker niet de makkelijke weg. Ik wil graag laten zien dat ik me echt lichamelijk beter voel doordat ik gezonder eet en afgevallen ben, maar wil het niet gebruiken om iemand te stigmatiseren of een vervelend gevoel te geven, dus dat is zoeken. Ik wens dat we allemaal meer kunnen focussen op: hoe ga ik gelukkig zijn in het lichaam dat ik heb.’
Thea van Wijk, projectleider Leefstijl, benadrukt ook dat overgewicht een uitdaging is binnen Lister
‘50-60 procent van de mensen met een ernstige psychiatrische aandoening kampt met obesitas. Dit komt vaak door medicatie die de stofwisseling vertraagt en het hongergevoel versterkt, waardoor je meer gaat eten. Onze leefstijlcoaches proberen iemand te begeleiden met kleine stappen. Neem bijvoorbeeld bewegen. Met één keer per week wandelen is al veel winst te behalen als je bijna niet beweegt.
Bovendien gaat de leefstijlcoach aan de slag met de vraag achter de vraag. ‘Waar droom je van, wat zou je willen en wat is daar voor nodig?’ Samen ga je op zoek naar motivatie en dan naar kleine stapjes die je kunt zetten. Iets kleins veranderen en volhouden en dat een nieuwe gewoonte laten worden, zo werkt je brein. Zo dronk ik zelf altijd een wijntje bij het koken. Daar ben ik mee gestopt en het kostte me weken voor ik koken weer echt leuk vond. Maar het is fijn dat dat wijntje geen gewoonte meer is.
We richten ons op je lekker voelen in je eigen lijf en op balans. Je hoeft niet meteen je hele leven om te gooien, maar met welke kleine aanpassing kan je een grote impact maken? Daar werken we aan binnen Lister.’
Meer weten over hoe het voor dikke mensen is in onze maatschappij?
Bezoek de site dikkevinger.org. Dikke vinger is een stichting die zich actief inzet voor een samenleving waarin dikke mensen gelijkwaardig kunnen leven, vrij van stigma en discriminatie. Zij hebben onder andere een Toolbox dik bij de dokter ontwikkeld en maken een eigen podcast en in samenwerking de podcast Dikke onzin.
Vanuit het project Diversiteit, Inclusie en Gelijkwaardigheid werken we er bij Lister aan om meer ruimte te maken voor verschillen en ervoor te zorgen dat iedereen zicht thuis kan voelen bij Lister. Wil je daar iets over kwijt? Stuur dan een bericht naar listerinclusief@lister.nl.
Het laatste nieuws
Lister steunt het Museum van de Geest
Lister verbetert toegankelijkheid websites
