Beschermd Thuis: ‘Je gunt iemand een succesverhaal’
8 september 2025
Bij Lister krijgen ruim 300 cliënten Beschermd Thuis-begeleiding. Ze hebben een eigen woning maar kunnen dag en nacht beroep doen op begeleiding. Het is een waardevolle formule die echt in een behoefte voorziet, aldus Lister-beleidsadviseur Caroline van Genk die er op 12 september op promoveert aan Tilburg University.
Het gevoel van trots, dát maakte indruk op Caroline toen ze cliënten bezocht die helemaal waren gesetteld in hun eigen woning. Vaak voor het eerst in hun leven. ‘Toen ze erin trokken, hadden ze weinig meer dan een paar tassen met spullen. Een jaar later hadden ze hun woning helemaal ingericht en lieten ze me alles zien, tot het behang aan toe.’
Lang niet iedereen met een psychiatrische kwetsbaarheid is toe aan een eigen woning. Daarom zijn er beschermde woonvormen, ook bij Lister. De overgang naar ambulante zorg, doorgaans een uurtje in de week, is wel erg groot. Dat was in 2015 de conclusie van de Commissie Dannenberg over de toekomst van beschermd wonen. Er zou een tussenvorm moeten komen voor cliënten die zelfstandig kunnen wonen maar desgewenst wel 24 uur per dag kunnen terugvallen op begeleiding. Bijvoorbeeld door even te bellen om in geval van een angst- of paniekaanval te worden gerustgesteld. Zo ontstond Beschermd Thuis.
Vooruitgang in herstel
‘Ggz-organisaties vulden dat in op hun eigen manier, zonder dat er wetenschappelijk onderzoek naar was gedaan’, vertelt Caroline. Haar promotieonderzoek is het eerste dat een theoretische basis legt onder Beschermd Thuis. Ze deed literatuuronderzoek, sprak experts en zocht cliënten op (niet van Lister). Minstens 2 keer, met een tussenpoos van een jaar. Door vragenlijsten in te vullen kon ze vaststellen of er vooruitgang was in onder andere het welbevinden en het herstel. Dat bleek er te zijn. Caroline schrijft dat voor een belangrijk deel toe aan de nieuwe woonvorm.
Waarbij meteen duidelijk werd dat ‘de’ cliënt niet bestaat. Er is een groep relatief jonge cliënten, twintigers, voor wie BT een opstap is richting maatschappij na bijvoorbeeld jaren jeugdzorg. Caroline: ‘Zij hebben vaak een concrete hulpvraag: leer mij het huishouden doen en een baan zoeken. Na een paar jaar begeleiding kunnen ze het dan zelf.’ En er is een groep van veertigplussers die al heel lang in een beschermde woonvorm heeft doorgebracht. Caroline: ‘Van hen werd eigenlijk lang gedacht dat ze nooit meer zouden kunnen doorstromen. Ze hebben vaak niet eerder zelfstandig gewoond. Maar omdat er 24/7 begeleiding voorhanden is, kan dat nu tóch.’
Boze buren
Caroline herinnert zich een cliënt die moeite had zijn alcoholgebruik binnen de perken te houden. Het had hem al meerdere keren boze buren opgeleverd. ‘Maar nu kon hij zijn begeleider bellen als hij aanvoelde dat het verkeerd ging. Die bracht hem dan tot rust. Het was heel anders uitgepakt wanneer hij had moeten wachten tot het volgende uurtje ambulante begeleiding.’ Eerlijkheidshalve moet Caroline erbij vertellen dat er soms ook overlast blijft voor omwonenden. En ook dat het niet altijd meevalt om 24-uurs zorg vorm te geven voor BT-cliënten. Zo is er natuurlijk een personeelstekort. ‘Het liefst zou ik zien dat er specifieke BT-teams komen’, vertelt ze. Elders in ggz-land werkt dat volgens haar goed.
Het inpassen van BT in de zorg gaat natuurlijk niet vanzelf, maar volgens Caroline is het toch de moeite waard. ‘Het is een belangrijke toevoeging aan alle producten die er zijn in het zorglandschap. Er zijn echt veel cliënten, misschien meer dan we denken, die hierdoor zelfstandig kunnen wonen. Als er geen BT zou zijn, zou iedereen de beschermde woonvormen in moeten. En dat willen we niet. Daar zou ook geeneens plaats voor zijn. Ik denk dus dat we echt in BT moeten investeren.’
Eenzaamheid is aandachtspunt
Toch blijft het allemaal mensenwerk. Uit de gesprekken die Caroline voerde met cliënten kwam naar voren dat het contact met de begeleider enorm belangrijk is. Als daarmee geen klik is, wordt het een lastig verhaal. ‘Maar zelfs als die klik er wel is, en de begeleider neemt de telefoon niet op als er wat aan de hand is, dan houdt het ook snel op.’ Volgens Caroline moeten we ons er ook bij neerleggen dat Beschermd Thuis niet voor iedereen is. ‘Er zijn altijd cliënten die de veiligheid en het toezicht van een beschermde woonvorm nodig hebben. Die helemaal overmand kunnen worden door hun problemen en zich enorm eenzaam voelen.’ Die eenzaamheid is misschien wel het voornaamste aandachtspunt in de zorg voor BT-cliënten. ‘Begeleiders moeten zorgen dat er plekken zijn waar ze anderen kunnen ontmoeten. Dat kan een beschermd-wonen locatie zijn of een buurthuis. Dit maakt een initiatief als Thuis in je Wijk ook zo belangrijk: cliënten moeten hun buurt leren kennen en daar hulpbronnen weten te vinden.’
Wat je volgens Caroline echt niet wil is een BT-cliënt die noodgedwongen terug moet naar de beschermde woonvorm waar hij net vandaan komt. ‘Dat is een hele grote domper. Je gunt iemand natuurlijk een succesverhaal. We moeten niet vergeten dat deze cliënten een enorme stap zetten in hun leven door zelfstandig te gaan wonen. Daar mogen we niet lichtvoetig over denken. Voor een begeleider is zo iemand maar 1 cliënt in zijn caseload, maar voor die cliënt is het wel zijn hele leven.’
Tekst: Mark Traa
Beeld: Daniëlle Moelker
Het laatste nieuws
POST VOOR Tentoonstelling toert langs Utrechtse bibliotheken
Het geheim van Enik
