“In het begin sliep ik met mijn schoenen aan op de grond”
Hij was zeventien, dakloos en in de war. Hij werd door zijn ouders uit huis gezet omdat er heel veel ruzie was. Af en toe moest er zelfs de politie aan te pas komen om de gemoederen te bedaren. Na het zoveelste voorval waren zijn ouders het zat. Hij kon zijn spullen pakken en zijn eigen ding gaan doen. En dat deed hij. Ineens stond Jip op straat.
‘Mijn begeleider van Lister hielp me met een wasmachine, maar ook met het mentale stuk.’
Kamperen in Scandinavië
Zijn eigen ding doen bestond eerst uit het slapen bij vrienden. Hij ging nog wel naar school, maar dat ging heel snel achteruit. Uiteindelijk had Jip geen geld meer en ging hij liften. Geen geld, geen slaapzak. Alleen een tandenborstel en wat kleding in een tas. Jip wilde de situatie ontvluchten. Het liefst wilde hij naar Scandinavië omdat je daar zonder problemen wild kunt kamperen.
Jip wilde vluchten van een oude vriendengroep waardoor hij langzamerhand op het verkeerde pad raakte. Hij wil er niet te veel details over kwijt, maar het was niet oké waar de jongens zich mee bezighielden. ‘Eigenlijk ben ik helemaal niet zo´, vertelt Jip. ‘Ik wil altijd mensen helpen. Ik ben er ingerold omdat ik een jongen wilde helpen het goede pad op te komen. Ik heb zijn moeder verzorgd en hem geholpen. Ik heb zelfs de tuin gedaan.’ Maar elke keer als de jongen terug kwam uit het internaat waar hij destijds woonde, ging het slechter met hem.’
In het begin sliep ik met mijn schoenen aan op de grond
Vluchten voor bedreigingen
Het gaat mis als de groep Jip ervan verdenkt aangifte tegen hem te hebben gedaan. ‘Mijn moeder werkte in het speciaal onderwijs. Één van de jongens zat bij haar op school. Zij heeft informatie over de groep doorgespeeld aan de recherche, omdat ik anders een strafblad kreeg. De groep denkt nu dat ik aangifte tegen ze heb gedaan. De bedreigingen die ze toen uitten, waren heel heftig. Het begon telefonisch. Later gebeurde het ook in de stad. ‘Ik steek je moeder neer´, ´ik schiet je vader dood´. Ik stond er tussenin en voelde me doodongelukkig. Ik wou uit het circuit. Ik hoorde niet thuis bij dat soort jongens. De leefstijl, de dingen die ze deden. Ik hoopte dat ik één van die jongens kon veranderen maar dat lukte me niet. Toen ben ik naar Scandinavië gaan liften. ́
Een klikker en een verrader
Het is een grote schande als je die wereld uitgaat. ´Ik ben nu een klikker en een verrader´, vertelt Jip. ‘Nu word ik voor altijd zo gezien. Dat was voor mij gezichtsverlies.’
De reis naar Scandinavië gaat vlot. Jip is er binnen twee dagen. Op een tankstation in Amersfoort ziet hij een busje met een Deens kenteken en hij mag met de eigenaar meerijden. Hij blijft ongeveer zes tot zeven maanden in Denemarken. Af en toe heeft hij contact met zijn familie uit Nederland. Zijn oom is contactpersoon en belt hem af en toe. Het voelt voor Jip eerst als een groot avontuur. Een reis door Scandinavië. Maar uiteindelijk komt hij zichzelf daar wel tegen. ‘In Zweden kwam ik uiteindelijk bij het Leger des Heils terecht. De daklozen daar waren echt ver heen. Ik wilde niet zo afglijden. Ik besloot terug te gaan naar Nederland. Het recht te breien met mijn familie en een toekomst op te bouwen.´
Als een wild mens
Maar eenmaal terug in Nederland ging het nog steeds niet zo lekker met Jip. ‘Ik was bang. Ik had zoveel verhalen gehoord van daklozen. Ik wilde mijn tijd in Scandinavië vergeten, maar ik vond het eng. Ik kwam als een wild mens uit de natuur. Ik woonde in het bos en in de steden tussen daklozen. Ik at uit de prullenbak. Ik had een trauma en moest me weer aanpassen. Ik was bang geworden voor de verhalen van mensen. Mensen kunnen elkaar verschrikkelijke dingen aandoen.´
In Nederland wil Jip geen hulp accepteren. ‘Ik wilde alles zelf doen. Ik heb in eindeloos veel situaties gezeten waarin ik mezelf moest redden. Zo lag ik een keer bij een station te slapen na kerst. Het sneeuwde buiten, het was ijskoud. Ik lag op een rooster van de parkeergarage. In de avond liep er een stel langs. Ze vroegen wat ik daar deed, zo in de kou. Ze vroegen of ik bij hen in de hal wilde slapen en of ik thee wilde en wat te eten. Later vertelden ze dat er in een hotel kamers werden gehuurd door het Leger des Heils en dat ze me daar konden aanmelden. Daardoor kwam ik in contact met het Leger des Heils.’Het lukte Jip niet meteen de juiste hulp te vinden. Na wat omzwervingen komt hij in Nijmegen terecht. Hij verliest het geloof in de hulpverlening. Uiteindelijk wordt hij toch gebeld door een instantie. Het blijkt een begeleider van Lister te zijn met een voorstel.
Hulp van Lister
‘De begeleider van Lister vertelde me over een laatste optie. Living Lab. Ze wilden graag met mij in gesprek over de mogelijkheden.’En toen ging het ineens heel snel. Binnen no time heeft Jip zijn eigen appartement via Lister. Zijn begeleider Bianca helpt hem waar ze kan en gaat onder andere met hem naar het Doorgeefluik in Houten om gratis tweedehands spullen op te halen.
Ik kon het niet geloven dat het appartement van mij was
Voor Jip is het eerst erg wennen. De eerste nacht slaapt hij in zijn slaapzak op de grond, met zijn schoenen nog aan. ‘Ik ben zo lang bezig geweest met overleven. Ik kon niet geloven dat het appartement van mij was. De begeleiding van Lister heeft mij heel goed geholpen. Zowel met de praktische dingen als met het mentale. Zo heeft zijn begeleider hem geholpen met de aanschaf van een wasmachine, maar ook met mentale hulp. Jip vertelt: ‘Ik wilde in gesprek met een psycholoog. Ik stond er echt voor open. Op het moment dat ik mijn begeleider van Lister vertelde dat ik aan de slag wilde met mezelf, stonden er bij het ACT (Assertive Community Treatment – red.) drie behandelaren voor me klaar. Verder ben ik als de wiedeweerga aan het werk gegaan. Ik ben bij een callcenter gaan werken. Zo ging ik steeds een stapje hoger. Ik bouwde zelfvertrouwen op. Mentaal werd ik steeds sterker.’
Living Lab is geslaagd
Inmiddels slaapt Jip niet meer met zijn schoenen aan in bed. Hij heeft meer zelfvertrouwen opgebouwd. ‘Living lab is een wondermiddel als je er zelf voor open staat. Ik heb nu een vriendin, een koophuis, het contact met mijn ouders is verbeterd en ik heb een leuke baan bij een webshop. De shop is van de familie van mijn vriendin. We werken daar elke dag samen en dat vind ik ontzettend leuk. Ik wil het verleden nu echt achter me laten en me richten op de toekomst. Ik wil dit interview nog voor Lister geven omdat zij mij enorm hebben geholpen met Living lab. Ik wil mezelf elke dag verbeteren. Ik geef alles wat ik heb. Ik doe wat ervoor nodig is. Met wilskracht heb ik Living Lab laten slagen.’
Living Lab: Eerst een Thuis
Een toekomstperspectief voor dak- en thuislozen begint met een eigen adres, een eigen bed en een eigen douche. Dat is de kerngedachte achter het Living Lab. Eerst een Thuis; een samenwerking tussen de U16-gemeenten, zorgorganisaties en woningcorporaties. In twee jaar tijd krijgen meer dan 200 daklozen een eigen huurwoning, als veilige basis om onder begeleiding te werken aan herstel en zelfvertrouwen. In de Lekstroomgemeenten Houten, Nieuwegein en Vijfheerenlanden zijn al 17 woningen gerealiseerd en volgen er dit jaar nog zeker 14.
